Domateste Gübreleme Nasıl ve Ne Zaman Yapılmalı?

Ülkemizin neredeyse tamamında domates üretimi yapabiliyoruz. Üstelik kimimiz evinin bahçesinde, kimimiz tarlada, kimimiz ise serada domates üretiyoruz. Az veya çok başarılı da oluyoruz. Ancak domates öyle bir ürün ki yüksek verim için önemli miktarda besin maddesi tüketiyor. Bu nedenle iyi verim, kaliteli ürün istiyorsanız domateste gübreleme nasıl yapılır bilmelisiniz. 

Bu sayfada domateste gübreleme nasıl yapılır öğrenebilirsiniz. Üstelik domateste gübreleme tavsiyelerinin yanında domates hangi gübreyi sever, domatese gübre ne zaman verilir gibi sorularınıza cevap olacak bir gübreleme programı da oluşturabilirsiniz.

Domateste Gübreleme Yapılmalı mı?

Yukarıda da bahsettik. Eğer bitkinin potansiyeli ölçüsünde verim almak istiyorsanız domateste gübreleme yapmalısınız. Ancak siz ne çıkarsa diyenlerdenseniz o zaman yapmayabilirsiniz.

Yalnız şunu da unutmayın. Hobi amaçlı yaptığınız üretimi sürekli aynı alanda yapıyorsanız ve domateste gübreleme yapmazsanız veriminiz her yıl biraz daha düştüğünü görürsünüz.

Çünkü domates topraktan sürekli aynı besin maddelerini tüketir. Üstelik bu miktar oldukça fazladır. Topraktan aldıklarınızı geri vermelisiniz. Aksi halde bitkileriniz gün gelir alacak besin maddesi bulamaz.

Görsel : https://extension.missouri.edu/

Domates Hangi Gübreyi Sever?

Bu soru ile sıklıkla karşılaşırız. Ancak domates hangi gübreyi sever sorusunun cevaplanabilecek bir soru olmadığını bilmelisiniz. Domates hangi gübreyi sever yerine hangi besin maddelerine ne kadar ihtiyaç duyduğuna odaklanmalıyız.

Domates bitkileri için azot, fosfor ve potasyum gibi makro besinlerin yanı sıra magnezyum, kalsiyum, bor ve çinko gibi temel mikro besinlere ihtiyaç duyar. Üstelik bunlar bitkilerin her büyüme döngüsü farklı oranlarda kullanılır. Bunun için doğru zamanda doğru dozda gübre kullanımına odaklanmalıyız.

Domateste Gübreleme Esasları

Yukarıda da belirttik. Domateste gübreleme ihtiyacı bitkinin büyüme aşamalarına bağlı olarak değişir. Biz her besin maddesinin topraktaki varlığını sağlamalıyız. Ancak bunu her büyüme evresinde önerilen besin oranını planlayarak gerçekleştirmeliyiz.

Genel olarak bir domates bitkisinin kökleri 1-1,5 m derinliğe kadar ulaşabilir. Ancak biz köklerin %75 lik kısmının 0-25 cm aralığında yayıldığını biliyoruz. Bu nedenle etkili kök derinliğini yaklaşık 40 cm kabul edebiliriz. Biz domates gübreleme yaparken bitkilerimizin bu derinlikten beslenmesini sağlamalıyız. Besin maddesi ve su bulmak için köklerin daha derine hareket etmesi domates bitkileriniz için enerji kaybı olacaktır.

Domates gübreleme için bir diğer önemli unsur kullandığımız sulama yöntemidir. Eğer domatesleriniz için damla sulama kullanıyorsanız bu sistemle domates gübreleme için de önemli bir avantaj sağlarsınız. Çünkü gübrelerinizi damla sulama sistemi ile kök bölgesine ulaştırabilirsiniz. Üstelik bu şekilde daha etkin gübreleme yapabilirsiniz.

Burada bir konuyu daha ekleyelim. Domateste gübreleme için bir önem verdiğimiz bir diğer önemi konu uygun toprak koşullarıdır. Çünkü uygun olmayan toprak koşulları mevcut bitki besin maddelerinin alımını azaltabilir. Bu durumda siz besin maddesi verirsiniz. Ancak bitkiniz alamayabilir.

Bu nedenle domates bitkilerini dikmeden önce alandaki toprağın durumuna bakın. Mümkünse toprak analizi yaptırın. Bu aşamada toprağı iyileştirmek için iyi yanmış hayvan gübresi gibi doğal gübreleri ilave edebilirsiniz. 

Domates için organik gübre kullanarak besin maddesi sağlarsınız. Ayrıca toprağınızın organik madde miktarını da arttır ve toprağınızın özelliklerini iyileştirmiş olursunuz. Bu sayede bitkilerin besin maddesi alımını kolaylaştırmış olursunuz.

 

Domates İçin Gübre Var mı?

Domates için üretilmiş, uygun bir gübre bulamazsınız. Bu adla satılsalar dahi domateste gübreleme planını buna uygun yapamazsınız. Hemen bu konuda ticari gübreler ile ilgili bir konuyu da ekleyelim.

Ticari gübrelerin üzerinde bazı sayılar görürsünüz. Bunlar gübrenin besin maddesi içeriğini belirten sayılardır. Genellikle bunları azot-fosfor-potasyum (NPK) içeren kompoze gübrelerde görürsünüz. Örneğin 20-15-10 gübrede %20 azot, %15 fosfor ve %10 potasyum bulunduğunu bilin. Ancak bu sayılar sizi yanıltmasın. Ticari kurumlar bunları farklı ihtiyaçlar için üretir. Bunlar domateste gübreleme yaparken sizin kullanmanız gereken oranlar değildir.

Domateste Gübreleme İçin Hangi Bitki Besinlerine İhtiyacımız var?

Bitkilerin hem makro hem de mikro elementlere ihtiyacı vardır. Makro besin maddelerinin bir miktar daha fazla kullanıldığını biliyoruz. Ancak bu kesinlikle diğerlerinin gereksiz olduğu anlamına gelmez. Hepsinin uygun oranlarda toprakta bulunması gerekir. Bunun için domateste gübreleme yaparken besin maddelerinin ne işe yaradığını bilmelisiniz. Şimdi bunlara kısaca bakalım.

Azot (N) Bitkilerin yeşil aksamının gelişmesini sağlar. Azot vererek bitkilerin büyümesini sağlarsınız. Ancak fazla vermeyin. Aşırı azot bitkileri güçsüzleştirir. Domateste gübreleme yaparken fazla azot verirseniz bitkilerinizi hastalık ve zararlılara karşı daha hassas duruma getirsiniz.

 

Fosfor (P)   Kök gelişimi ile çiçeklenme ve meyve tutumuna katkı sağlar. Topraklarda genel olarak vardır. Ancak alınamayan formlarda olabilir. Toprakta hareketsizdir ve yüksek pH’lı topraklarda hızla kalsiyum ve mağnezyum gibi elementlerle bileşik oluşturur. Bu durumda da daha zor alınabilir veya alınamaz. Özellikle ilk gelişim aşamalarında domates fidesi için gübre verirken fosfor ihmal edilmemelidir.

Potasyum (K) Bitkinin büyümesinde, çiçek ve meyve üretmesinde ve meyvelerin olgunlaştırılmasında etkilidir, hastalık ve zararlılara karşı dayanımı arttırır. Özelikle meyve aşamasında domateste gübreleme yaparken potasyumlu gübreleri ihmal etmeyin.

Magnezyum (Mg) Bitkinin yeşil kalmasına yardımcı olur; çiçeklenme ve meyve kalitesini artırır ve meyvede renk oluşumunu destekler. Hastalık ve zararlılara karşı dayanımı arttırır.

Bor (B) – Çinko (Zn) : Çiçeklenme ve döl tutumunu arttıran elementlerdir.  Güçlü bitki oluşumuna da katkı sağlarlar.

Domateste Gübreleme Programı Nasıl Yapılır?

Bu konuda sihirli bir formül beklemeyin. Çünkü domateste gübreleme için verilen tavsiyelerin tamamı ortalama değerlerdir. Eğer domateste gübrelemeyi doğru yapmak istiyorsanız öncelikle toprak analizi yaptırın. Bu analiz ile toprağınızın neye ihtiyacı olduğunu belirleyin. Domateste gübreleme programını da buna göre yapın.

Bu konudaki doğruyu biliyorsunuz. Ama buna imkanınız yok. Ayrıca sadece size yardımcı olacak bazı temel bilgilere ihtiyacınız var. Şimdi onlara gelelim.

Bunlara hemen değinelim. Ancak başlamadan önce bunların da toprak analizi olmadan sizi başarıya ulaştıracak, her ortamda geçerli ve kesin tavsiyeler olmadığını bilmelisiniz.

Domateste gübreleme yaparken aşağıdaki hususları da göz önünde bulundurabilirsiniz.

• Tohum ile üretim yapıyorsanız, çimlenme sırasında bitki besin maddesi ihtiyacı olmadığını bilin. Tohum içerisinde yedek besinler bulunur ve bitki çimlenme aşamasında bunları kullanır.
• Fide dikimi yapıyorsanız bu dönemde besin maddesi ihtiyacı olacağını tahmin edersiniz. Bu aşamada ölçülü düzeyde fosforlu gübreler kullanın. Bu sayede kök gelişimini ve çiçeklenmeyi teşvik edin.
• Besin alımı, meyve tutumu başlayana kadar yavaş seyreder. Ancak daha sonra önemli ölçüde artar. Bu dönemde gübre yönetimini iyi takip edin
• Besin maddesi alımı sezon bitiminden önceki dört hafta içinde durma noktasına gelir. Bu dönemde bitki yapraklardaki toplanan yedek besinleri tüketir. Bu aşamada gübrelemeyi kesin.
• Gübreleri mümkünse damla sulama sistemi ile azar azar verin. Bu şekilde toprakta tutulmaların ve yıkanmaların önüne geçin.
• Fosforlu gübreler ile kalsiyum ve magnezyumlu gübreleri bir arada vermeyin.
• Yüksek pH’lı topraklarda demir, çinko ve bor gibi elementlerin noksanlıkları ile daha sık karşılaşabilirsiniz. Bu tür alanlarda toprak çözeltisindeki pH’ı dengelemek için kükürt, humik asit, fulvik asit gibi ürünler kullanın.

Domateste Gübreleme Programı İçin Besin Maddesi İhtiyacı

Gübreleme yaklaşımı için öncelikle domates bitkisinin ne kadar besin maddesi tükettiğine bakmalıyız. Aşağıda bir örnek göreceğiz. Ancak şunu unutmayın.

Bu grafikte bitkinin besin maddesi alım miktarını görebilirsiniz. Bu miktar toprağınızda hiç besin maddesi yoksa sizin vermeniz gereken besin miktarıdır.

Örneğimizi Califroniya Üniversitesindeki bir çalışmadan aldım. Burada bitkinin dikimden itibaren ne kadar besin maddesi alımı yaptığını görebilirsiniz. Aşağıdaki tüketim miktarı dekardan alınan 5 ton ürün için yapılmış. Siz de araziden beklediğiniz verime göre bu besin maddesi tüketimlerini oranlayarak hesaplayabilirsiniz.

Kaynak : https://vric.ucdavis.edu/