Sayfa İçeriği
Bu sayfada kültür mantarı yetiştiriciliği yapan veya yapmayı düşünen kişilere fikir verecek, pratik bilgiler bulabilirsiniz. Sayfa sonunda bulunan ANAHTAR TAVSİYE kısmı da kültür mantarı yetiştiriciliği düşünenler için çok önemli, göz atmayı unutmayın.
Kultur mantarı yetiştiriciliği rağbet gören bir iş koludur. Bu üretim, küçük aile işletmelerinin yanı sıra modern kultur mantarı tesisi kuran işletmeler tarafından da yapılır.
Ancak şunu da hemen ekleyelim. Kültür mantarı üretimine başlayan tesislerin önemli bir kısmı 1-5 yıl içerisinde kapanmaktadır. Sizce bu durumun sebebi ne olabilir? Yatırım kararı almadan önce bu soruyu bir düşünün. Biz de hemen cevaplayalım.
Mantar yetiştiriciliğinin tarımla uğraşan veya tarım dışı birçok kişinin ilgisini çektiğini biliyoruz. Bunun en büyük nedeni getirisinin yüksek olduğunun düşünülmesidir.
İlgi gören çoğu sektörde olduğu gibi kültür mantarı yetiştiriciliğinde de üretim hakkında bilgisi olmayan kişiler de yatırım yapar. Bunların bazıları detaylı bir araştırma yapmaz ya da bir uzmana danışmaz. Kulaktan dolma bilgilerle hareket eder.
Oysa tüm diğer iş kollarında olduğu gibi kültür mantarı üretiminde de sadece doğru bilgilerle hareket edenler kazanır. Yani sadece maliyetlerini iyi hesaplayanlar, mantar tesisini uygun yerde ve uygun şekilde kuranlar, pazarlamasını iyi planlayanlar ayakta kalır. Siz de bunlardan biri olmalısınız.
Görsel : https://tr.wikipedia.org/
Kültür Mantarı Yetiştirme Ortamı
ve Yer Seçimi
Kültür mantarı yetiştiriciliği iklim kontrollü mantar yetiştirme ortamında yapılır. Bu nedenle iklim kısıtlayıcı bir faktör değildir. Her bölgede kültür mantarı yetiştiriciliği yapabilirsiniz.
Ancak yer seçiminin üretim masraflarınızı doğrudan etkileyeceğini de unutmayın.
Örneğin kültür mantarı üretim tesisi içerisinde sıcaklığı, kuluçka aşamasında 20-25 C ve üretim aşamasında ise 14-18 C civarında tutmanız gereklidir.
Soğuk bir bölgede kuracağınız mantar üretim tesisinde ısıtmaya ihtiyaç duyarsınız. Bununla birlikte çok sıcak bir bölgede kurulacak mantar üretim tesisinde ise yaz aylarında soğutma ihtiyacınız olacaktır.
Mantar yetiştirme ortamı iklim koşulları tüm yıl içerisinde bu optimum değerlere ne kadar yakın olursa maliyetiniz o derece düşük olur.
Bunun yanında mantar yetiştirme ortamı seçerken aşağıdaki konuları da göz önünde bulundurun.
- Pazarlama olanakları ve pazarlara yakınlık konusunu değerlendirin.
- Enerji kullanım imkânları ve maliyetlerini hesaplayın.
- Kompost başta olmak üzere hammadde kaynaklarına yakınlığı göz önünde bulundurun.
- Arazi maliyetlerini değerlendirin.
- Mantar üretim atıklarının bertarafı konusunda imkanlara bakın.
- İşçilik maliyetlerini hesaplayın.
Ayrıca arazi seçimi yaparken sıcak bir bölgede kuzey, soğuk bir bölgede ise güney yönlü bir arazi tercih edin. Bu aşamada hakim rüzgar yönünü de göz önünde bulundurun.
Mantar üretim tesisi yatırımı yapacağınız alanın size ait bir alan olması ilk tercihiniz olsun. Bu mümkün değilse bile uzun süreli kira sözleşmesi yapmaya gayret edin.
Başlangıçta hazır kültür mantarı kompostu satın alarak üretim yapın. Ancak ileride kendi mantar kompostunuzu yapmak istemeniz durumunda kullanabileceğiniz alan olmasına dikkat edin.
Kendi kompostunuzu yapmak istiyorsanız, kültür mantarı kompostu yapımı ile ilgili bilgi almak için BU SAYFAYI okumalısınız.
Mantar Üretim Tesisi
Mantar üretimini boş bir bodrum, ahır ya da depo gibi bir yapıda yapabilirsiniz. Ancak bu tür yapıları mantar üretimine uygun hale getirmelisiniz.
Bu seçeneği değerlendirirken şunları göz önünde bulundurun.
Öncelikle mevcut bir binayı mantar üretimine uygun hale getirerek ne kadar tasarruf edeceksiniz. Bu tercih size üretim aşamasında ek maliyetler çıkaracak mı? Son olarak tasarrufunuz harcayacağınız emek ve zamana değecek mi? Tüm bunları iyi hesaplayın.
Bunun yanında modern mantar tesisi kurarak da üretimime başlayabilirsiniz. Yeterli kaynağınız varsa ve mümkünse tercihiniz bu seçenekten yana olsun.
Ayrıca kültür mantarı yetiştiriciliğini hafife almayın. Bina içerisinde yapacağınız ısıtma için “soğuk günlerde bir soba yakarım”, “havalandırma için camları açarım” diye düşünmeyin. Bu şekilde düşünürseniz başarısızlığınız kaçınılmaz olacaktır.
Yılın kaç günü kaç saat ısıtmaya, soğutmaya veya havalandırmaya ihtiyacınız olacağını hesaplayın. Bu şartlarda sizin için en ekonomik olacak yöntemi belirleyin. Mantar üretim tesisini bu doğrultuda kurun.
Hazır kültür mantarı kompostu kullanılacak bir işletmede temel olarak size bir kuluçka odası ve bir de yetiştirme odası gerekli olacaktır. Şimdi bu bölümlerin detaylarını açıklayalım.
Kültür Mantarı Kuluçka Odası
Bu kısımda sıcaklığın 20-25 C derece hava neminin %80-90 civarında olması gerekecektir. Havalandırma yetiştirme odasındaki kadar hassas olmamasına rağmen yine de kuluçka odasının havalandırma imkânı olmasına dikkat edin.
Yeni mantar ekimi yapılmış torbalar bu odada 17-20 gün kadar kalacaktır. Planlamanızı buna göre yapın.
Kültür Mantarı Yetiştirme Odası
Kuluçka süresini tamamlayan torba veya kasalar bir sonraki aşama için mantar yetiştirme odasına alınır. Bu kısımda sıcaklığın 14-18 C derece ve hava neminin %80-90 civarında tutulması gerekir. Ayrıca tesisin bu kısmında havalandırmaya özel önem vermelisiniz. Karbondioksit düzeyini uygun düzeyde tutabilmek için bu odaların iyi havalandırılması gerekecektir.
Mantar yetiştirme odası kuluçka odasına kıyasla daha düşük sıcaklık ve daha düşük karbondioksit koşullarına sahiptir. Bu düzeyler mantar büyümesini teşvik eder.
Kültür Mantarı Üretimi Nasıl Yapılır?
Bu kısmı iki ayrı aşama olarak anlatalım.
Kuluçka Aşaması
Mantar torbaları önce dezenfekte edilmiş mantar kuluçka odasına alınır. Bu aşamada kompost üst yüzeyinin kurumasını önlemek ve yüksek karbondioksit düzeyini sağlamak için torbaların üzerinin kapatmanız gerekir.
Kuluçka odasına aldıktan birkaç gün sonra torbaları kontrol edin. Kompostu örümcek ağı kaplı veya küflenmiş gibi olduğunu görebilirsiniz.
Normal koşullar altında kuluçka süresi ortalama 17-20 gün sürer. Bu aşamada uygun koşulları sağlayamazsanız kuluçka süresi uzar veya tam kuluçka sağlanamadığında verim düşer.
Kuluçka süresi tamamlanan torbaların üzerine 2,5-3 cm kalınlığında sterilize edilmiş örtü toprağı serin. Örtü toprağının torbanın tüm yüzeyinde aynı kalınlıkta olmasına dikkat edin.
Örtü toprağı serdikten sonra torbaları sulayın ve yetiştirme odasına nakledin.
Üretim Aşaması
Mantar torbalarını yetiştirme odasına alınmasının ardından yaklaşık 20 gün sonra hasat başlar.
Bu süreçte mantar yetiştirme ortamı sıcaklığını 14 ° ila 17 ° C arasında sabit tutmalısınız. Bu sıcaklık aralığı kültür mantarı üretimi için en uygun düzeydir.
Yetiştirme ortamında sağlayacağınız optimum sıcaklık düzeyi mantar veriminizin en üst düzeyde tutmanızı sağlar. Bununla birlikte hastalık patojenlerinin ve böcek zararlılarının gelişmesini de engellemiş olursunuz.
Mantar yetiştirme odasındaki bağıl nem düşük olursa örtü toprağının kuruma riski artar. Bunun tersi durumda ise mantarların baş yüzeyleri nemli veya yapışkan hale gelir. Bu nedenle nemi %80-90 aralığında tutmalısınız.
Mantarların su stresine girmemesi için örtü toprağını haftada 2-3 kez sulayın. Bu uygun koşulları sürdürürseniz hasat ortalama 40 gün kadar devam eder. Siz de bu süreçte verim almaya devam edersiniz.
Yetiştirilebilen ve yenebilen mantar çeşitleri ile ilgili bilgi almak için BU SAYFAYI istiridye mantarı yetiştiriciliği ile bilgi almak için BU SAYFAYI ve trüf mantarı yetişticiliği ile ilgili bilgi almak için ise BU SAYFAYI ziyaret edebilirsiniz.
ANAHTAR TAVSİYE
Hangi sektörde olursa olsun, eğer bir iş kolu karlı ise yeni kişi ve işletmeler o sektöre girer. Bu durum bir süre sonra o iş kolunda ürün arzının artmasına neden olur. Bu artış da rekabetin arttır. Dolayısıyla ürün fiyatları da düşer veya maliyetler kadar çok yükselmez.
Tarım sektöründe ve özel olarak kültür mantarı yetiştiriciliğinde de durum bundan ibarettir.
Hemen bir örnekle açıklayalım. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre Türkiye mantar üretim miktarı 2000 Yılında 7000 ton, 2010 Yılında 21559 ton, 2019 Yılında ise 49364 ton olarak gerçekleşmiştir. (Kaynak : http://www.fao.org/faostat/en/#data )
Yani üretim son 20 yılda %700 artmıştır.
Son 20 yılda olduğu gibi bundan sonra da artış sürecektir. Mantar üretiminin karlı bir iş olduğunu düşünen yeni işletmelerin her geçen gün sektöre dahil olacağını tahmin edebiliriz.
Bu arada maliyetler artarken, artan üretim miktarı nedeniyle üretici satış fiyatlarının aynı ölçüde yükselmediğini de görebiliriz. Bu durumu da aşağıdaki tabloda görebilirsiniz. Eğer siz de bu yeni girişimcilerden biri iseniz aşağıdaki verileri göz önünde bulundurun.
| 2010 Yılı | 2020 Yılı | % Artış | |
| Ortalama Mantar Satış Fiyatı (TL/ kg) | 2,50 | 5,50 | 120 |
| Elektrik Fiyatı (TL/ kw) | 0,20 | 0,70 | 250 |
| Doğalgaz Fiyatı (TL /m3) | 0,65 | 1,85 | 185 |
Bu tabloya göre son 10 yılda üreticinin kültür mantarı satış fiyatı %120 artarken, mantar üreticisinin işletmesinde kullandığı doğalgaz fiyatı %185, elektrik fiyatı %250 artmış. Karlılığın her geçen gün azaldığını bu rakamlardan anlayabilirsiniz.
Önümüzdeki 10 yıl için de aynı tabloyu bekleyebilirsiniz.
Bu nedenle mantar üretim tesisi kuracaksanız yaşanabilecek üretim artışını, rekabet koşullarını ve fiyat istikrarsızlıklarını göz önünde bulundurun.
Kültür mantarı yetiştiriciliği yapmayalım mı?
Teknik koşulları en üst düzeyde sağlayan, bilinçli ve planlı kültür mantarı yetiştiriciliği yapın. Bu üretim şekli;
- Üretim maliyetlerinizi azaltır.
- Veriminizi en süt seviyeye çıkartır.
- Karlılığınızı arttırır.
- Rekabet koşullarında ve fiyat istikrarsızlıklarında ayakta kalmanızı sağlar.
