İstiridye Mantarı Yetiştiriciliği nasıl yapılır? Karlı mıdır?

Son yıllarda istiridye mantarı hakkında daha çok şey duymaya başlamışsınızdır. Üstelik pazarda, markette de artık daha çok görüyor olabilirsiniz. Bunun sebebinin hem üretiminin hem de tüketiminin hızla artması olduğunu da tahmin edebilirsiniz. Ancak hakkında bilgi edinme fırsatı bulamamış ya da daha çok bilgi arıyor olabilirsiniz. Bu durumda doğru sayfadasınız. 

Bu sayfada istiridye mantarı yetiştiriciliği hakkında temel ve pratik bazı bilgileri bulabilirsiniz. Ayrıca sayfa sonunda bulunan ANAHTAR TAVSİYE kısmı da çok önemli, göz atmayı unutmayın.

Görsel: https://www.researchgate.net

İstiridye Mantarı Çeşitleri

Pleurotus türü mantarlar şekil olarak istiridyeye benzetilmelerinden dolayı bu ismi almıştır. Ülkemizde istiridye mantarı kayın ya da kavak mantarı olarak da bilinir.

İstiridye mantarı yetiştiriciliği,  üretim kolaylığı ve üretim maliyetlerinin düşük olması nedeni ile daha çok tercih edilir. İklim koşulları bakımından daha az seçici olmaları da önemli bir özeliktir. Bununla birlikte farklı iklimlere uyumlu çeşitleri üretim aşamasında avantaj sağlar.  

Bu sayede mantar üretimi yapılan alanın iklim şartlarına en uygun istiridye mantar çeşidi ile üretim yapabilirsiniz. Ayrıca yaz döneminde sıcak toleranslı, kış dönemin de ise soğuk toleranslı çeşitleri tercih edebilirsiniz. Bu da üretim maliyetlerinizi düşürür. 

Pleurotus ostreatus, Pleurotus florida, Pleurotus sajor-caju, Pleurotus eryngii, Pleurotus pulmonarius ve Pleurotus populinus kültürü yapılan önemli istiridye mantarı türleridir. En büyük farklılıkları tercih ettikleri iklim koşullarıdır.

Mantar Üretim Tesisi Yer Seçimi

Bu türün ilk kez 2. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından ağaç gövdeleri üzerinde üretildiği düşünülmektedir. 

Halen kesilmiş ağaç gövdeleri üzerinde delikler açılarak yetiştiricilik yapılmaktadır. Ancak ticari üretim daha çok kompost doldurulmuş torbalar kullanarak yapılır.  Biz de bu üretim metodu üzerinde duracağız.

İstiridye mantarı üretim tesisi için tünel tipi ısı yalıtımlı çadırlar oldukça uygundur. Ancak iklim isteklerini sağlayabileceğiniz boş bir binada da mantar üretimi yapabilirsiniz.

İstiridye mantarı üretim tesisi içerisinde sıcaklığın kuluçka aşamasında 24-25 C  civarında tutulması gerekir. Büyüme aşamasında ise 15-21 C derece aralığında tutulması gerektiğini kabul edebilirsiniz.

Tabii ki bu değerler üretim yaptığınız çeşide göre değişir. Ancak burada verdiğimiz ortalama değerler size yer seçimi ve tesis kurma aşamasında fikir verebilir.

İstiridye mantarı yetiştirme ortamı seçerken aşağıdaki konuları göz önünde bulundurmalısınız.

• Pazarlama olanakları belirleyin ve pazarlara yakın yerleri tercih edin.
• Enerji kullanım imkânları araştırın ve maliyetleri hesaplayın.
• Kompost başta olmak üzere hammadde kaynaklarına yakınlıklarını kontrol edin.
• Arazi ve bina maliyetlerini karşılaştırın.
• Mantar üretim atıklarının bertarafı konusunu değerlendirin.
• İşçilik maliyetlerini karşılaştırın.
• Arazi seçimi yaparken sıcak bir bölgede kuzey, soğuk bir bölgede ise güney yönlü bir arazi tercih edin.
• Hakim rüzgar yönünü göz önünde bulundurun.
• Mantar üretim tesisi yatırımı yapacağınız alanın sizin olmasına veya uzun süreli kiralanmış bir alan olmasına dikkat edin.

Başlangıçta hazır istiridye mantarı kompostu satın alarak üretim yapmayı tercih edin. Ancak ileride kendi mantar kompostunuzu yapmak istemeniz durumunda kullanabileceğiniz alanlar olmasına da dikkat edin.

İstiridye mantarı kompostu yapımı ile ilgili bilgi almak için BU SAYFAYI okumalısınız.

Mantar Yetiştirme Ortamı

İstiridye mantarı yetiştiriciliği, içerisinde kompost bulunan torbaların asılmasına olanak sağlayacak kirişler bulunan odalarda yapılır.

Mantar yetiştirme ortamı içerisinde sıcaklığı en az 3-4 noktada kontrol etmeniz gerekir. Bu nedenle hem blok ortalarına ve hem de bloklar içerisinde sıcaklık ölçerleri yerleştirin.

Ayrıca mantar yetiştirme ortamı içerisinde nemölçerleri de oda nemini tespit etmeye yetecek sayıda bulundurmaya dikkat edin.

Kuluçka döneminde çok havalandırma ihtiyacı olmasa da büyüme döneminde havalandırma önemlidir. Bu nedenle düzenli temiz hava akışı sağlayacak havalandırmaları mutlaka planlayın.

Fotoğraf : www.mynet.com

İstiridye Mantarı Üretimi Nasıl Yapılır?

Kuluçka Dönemi

Misel gelişimi için optimum sıcaklık 24 – 25 °C civarındadır. Sıcaklığı bu değerlerde tutmanız veriminizi attırır. Özellikle sıcaklığın 20 °C’nin altına düşmesi ciddi misel kayıplarına yol açar. Bu seviyeleri özellikle kontrol etmelisiniz.

Bloklar arasında da sıcaklık kontrolünü sürekli yapın. Bu kısımda sıcaklığı 33 °C civarında tutmaya özen gösterin.

Bununla birlikte kuluçka döneminde nispi nemin % 90-100 arasında olmasını da sağlamalısınız. Bu değerler arasındaki nem kompost kurumalarını engeller ve misellerin yayılmasına olanak verir.

İstiridye mantarı kuluçka dönemi yaklaşık 10-14 gün sürer.  Bu süre sonunda miseller tüm torbayı sarar ve dışarıdan görülebilir.

Hasat Dönemi

İstiridye mantarının gelişme aşamasındaki sıcaklık isteğinin mantar çeşitlerine göre değiştiğine değinmiştik. Bu dönemde mantar yetiştirme ortamı sıcaklığını serin iklime uyumlu çeşitlerde 12-15 °C sıcak iklime uyumlu çeşitlerde ise 18-20 °C civarında tutmanız uygun olur. 

Bu aşamada mantar yetiştirme ortamında hava nispi nemi % 85-90 civarında olması gerekir. Bu değerler arasındaki nem  mantarların büyümesine olanak verir.

İstiridye mantarı misel gelişimi döneminde ışığa ihtiyaç duymaz. Ancak şapka oluşturma dönemin ışık ihtiyacını karşılamanız gerekir.

Yeni oluşan mantarları canlı tutmak ve şapkaların çatlamasını önlemek amacıyla düzenli olarak ince zerrecikler halinde püskürterek sulama yapın.

İlk mantarlar görüldükten yaklaşık iki hafta sonra hasat başlar. Hasat kararını vermek için mantar kümelerini kontrol edin. Bir kümede en büyük mantarın başlığı dışbükeyden (kenarlarda aşağıya doğru dönerek) içbükey (kenarlarda düzleşerek veya yukarı dönerek) dönmeye başladığında, tüm kümeyi hasat edebilirsiniz.

Yetiştirilebilen ve yenebilen mantar çeşitleri ile ilgili bilgi almak için BU SAYFAYI kültür mantarı yetiştiriciliği ile bilgi almak için BU SAYFAYI ve trüf mantarı yetiştiriciliği ile ilgili bilgi almak için BU SAYFAYI ziyaret edebilirsiniz.

ANAHTAR TAVSİYE

2010 ve öncesinde Türkiye mantar üretimine kültür mantarı hakim durumdaydı. Ancak son on yılda istiridye mantarı üretimi oldukça arttı. Bu artış sayesinde istiridye mantarı üretimi toplam mantar üretiminin yaklaşık %20’sine ulaştı.

İstiridye mantar üretimine yeni başlayacaksanız ve bu alana yatırım yapacaksanız öncelikle pazar durumunu araştırın. Bu araştırmada mutlaka düzenli satabileceğiniz miktarı belirleyin. Kapasitenizi, satabileceğiniz miktar kadar belirleyin.

Mümkünse pazarlamayı arada aracılar olmadan yapın. Bu kadar hızlı gelişen bir sektörde yakın zamanda mantar satışı ile ilgili sıkıntılar yaşanması veya fiyatların düşmesi bekleyebiliriz.

Şunu da eklemek isterim. Dünya’da kişi başı ortalama mantar tüketimi 1,5 kg/yıl Avrupa’da kişi başı ortalama mantar tüketimi 2,5 kg/yıl civarındadır. Oysa Ülkemizde yılda kişi başı mantar tüketimi 0,5 kg kadardır. Önümüzdeki yıllarda mantar tüketim miktarının Türkiye’de de artması beklenebilir. Dolayısıyla mantar talebi de artar.

Buraya kadar yaklaşım doğru ancak özellikle gıda konusunda tüketici davranışları kısa zamanda değişmez. Bu değişim uzun zaman alır. Bu nedenle hesabınızı üretimin hızla artacağı ancak tüketimin daha yavaş artacağını düşünerek yapın.

Mantar üretimi ve tüketimine ilişkin güncel verileri Türkiye İstatistik Kurumu (https://www.tuik.gov.tr/) ve Tarım ve Orman Bakanlığı (www.tarimorman.gov.tr) sayfalarından takip edebilirsiniz. Bu veriler size yol gösterecektir.