Sayfa İçeriği
Topraksız kültürün en yeni parçasını hayatımıza dikey tarım kavramı ile kattık. Siz de internette veya medyada, laboratuvarı andıran üretim ortamlarının görsellerini görmüş olabilirsiniz. Belki de duyduklarınız ve gördükleriniz bu konuya ilginizi daha da arttırdı ve bunun sonucunda buradasınız. Evet, doğru yerdesiniz. Bu sayfada dikey tarım ile ilgili temel bilgileri bulabilirsiniz. Üstelik dikey tarım sistemlerinin hayatımızda bundan sonra ne ölçüde yer alacağı konusunda da fikir sahibi olabilirsiniz.
Dikey Tarım Nedir?
Bu kavramın yaklaşık 20-25 yıllık bir geçmişi olduğunu söyleyebiliriz. Kavramı ilk olarak 1999 Yılında Dickson Despommier ortaya attı.
Temel olarak ne olduğunu isminden de anlayabilirsiniz. Evet “ Dikey tarım nedir? “sorusuna üretim hatlarının dikey olarak konumlandırıldığı tarım yöntemidir şeklinde cevap üretebiliriz. Zaten genel literatürde de buna benzer tanımlar olduğunu görüyoruz. Ancak farklı kelimeler ile benzer şekilde tanımlasak dahi kritik noktayı kaçırmamalıyız. Şimdi ona değinelim.
Topraksız kültürler ile insanoğlunun tarım için topraktan vazgeçmeye başladığını söylemiştik. Bu yöntemde ise toprak ile beraber güneş ışığından da feragat etmiş oluyoruz. İşte kritik nokta bu, bunu görebilirsiniz. Dikey tarım sistemleri iklim kontrollü ortamlarda, suni ışıklandırmalar ile üretim yapılan ve üretim hatları dikey olarak üst üste yerleştirilen tarım sistemleridir.
Fark etmişsinizdir. Tanımı yaparken üretim hattı ifadesini iki kez kullandım. Aslında biz bu kavrama tarımsal üretimde değil sanayide aşinayız. Tarımda daha çok bitki sıraları, sıra üzeri ve sıra arası gibi kavramlar kullanırız. Ancak ben üretim hattı kavramını bilerek kullandım. Çünkü bu sistem ile artık sanayi tipi üretime geçtiğimizi kabul etmeliyiz.
Dikey tarım nerede yapılır?
Bu yöntemde bitkiler, optimum koşulları sağlayan teknolojinin kullanıldığı kontrollü bir ortamda yetiştirilir. Kısaca toprak ve ışıktan bağımsız yapılan üretimde artık mekan kısıtlaması da yoktur.
Günümüzde bu sistemlerin küçük ve büyük ölçekte birçok örneğe rastlıyoruz. Dikey tarım sistemleri geliştiren firmalar ev içine yerleştirilebilecek bir buzdolabı büyüklüğünde üretim ortamları tasarlamışlardır. Ancak bunun yanında binlerce metrekare üretim alanı olan dev tesisler de görebilirsiniz. Yine konteynerler şeklinde taşınabilir sistemler olduğundan da söz edebiliriz.
Dikey tarım sistemleri kurmak için kullanılmayan bir fabrika binası, eski bir maden tesisi gibi alanların da üretim alanına dönüştürülebildiğini görüyoruz. Bu sayede atıl olan alanları da üretimde kullanabiliriz.
Dikey tarım ile ne üretilebilir?
Bu yöntemde de diğer topraksız kültürlerde olduğu gibi daha çok sebze tarımı yapıldığını biliyoruz. Sebzelerden en çok mikro yeşillikler üretilmektedir Bunun yanında çilek de dikey tarımla üretilebilen ürünler arasındadır.
Dikey topraksız tarım yöntemi ile daha çok kısa boylu bitkiler ile başarılı olunduğunu tahmin edersiniz. Çünkü kısa boylu bitkilerde çok katlı üretim alanları daha kolay tesis edilmekte ve bu da yapılan üretimin karlılığını etkilemektedir.
Dikey tarımın avantajları nelerdir?
Yeni ve halen geliştirilmekte olan bir yöntem olan dikey topraksız tarım uygulamalarının başlıca avantajlarını sıralayalım.
- Üretim yapmak için iklim ve toprağa bağımlı olmazsınız. Bu yöntem ile her türlü alanda üretim yapabilirsiniz.
- Geleneksel tarıma kıyasla dikey tarım ile birim alandan on kat veya daha fazla ürün alabilirsiniz.
- Dikey tarım ile optimum koşulları sağladığınızdan bitkiler sadece büyümeye odaklanır. Bu sayede çok daha fazla verim alırsınız.
- %90 daha az su kullanırsınız. Bir diğer ifade ile aynı miktar su ile geleneksel tarıma kıyasla 10 kat fazla üretim yapabilirsiniz.
- Dikey tarım ile kontrollü ortamda bitkiler yetiştirildiğinden hastalık ve zararlı riski minimuma iner, yabancı ot sorunu tamamen ortadan kalkar. Bu sayede çok daha az pestisit kullanarak üretim yapabilirsiniz.
- Optimum koşular sağlanan bitkiler çevresel streslere daha az maruz kalırlar. Dolayısıyla geleneksel tarıma kıyasla çok daha hızlı büyürler. Örneğin tarla koşullarında 50-60 günde hasat edilebilen bir marulu, bu sistemle 15 gün gibi kısa bir sürede hasat edebilirsiniz. Dolayısıyla yıl içerisinde daha fazla sayıda üretim yapabilirisiniz.
- Tüm süreç kontrollü ortamda devam eder. Dolayısıyla bitki büyümesi de standart olarak gerçekleşir. Ürünler aynı sürede olgunlaştığından ve aynı boyutta olduğundan daha kolay hasat yaparsınız.
Dikey tarımın dezavantajları nelerdir?
Bu yöntem halen geliştirilmekte olan bir üretim yöntemidir. Bu sebeple halen çözüm bekleyen sorunlar olduğunu da söylemeliyiz. Şimdi dikey topraksız tarımın bu dezavantajlarına bir bakalım.
- İlk yatırım maliyeti çok yüksektir. Bu maliyeti geleneksel tarımla kıyaslayamayız.
- Dikey topraksız tarımda geleneksel tarıma kıyasla çok daha kısıtlı ürün yelpazesinde üretim yapabilirisiniz. Dolayısıyla tüm tarımsal üretim için bir çözüm olduğunu düşünemeyiz.
- Aydınlatma ve iklim kontrolü için çok yüksek enerjiye gereksinim duyarız. Bu da dikey topraksız tarımın tüm çevre dostu özelliklerini geride bırakacak ölçüde kirlilik anlamına gelmektedir. Tesislerde enerji için mutlaka yenilenebilir enerji üretimi planlamalıyız.
- Enerji bağımlılığı üst düzeydedir. Enerji arzındaki en küçük bir dalgalanma sonucunda ciddi sorunlar yaşayabilirsiniz.
- Yükse teknoloji ve uzmanlık gerektiren bir üretim yöntemidir.
Başarılı dikey tarım sistemleri nasıl kurulur?
Bu üretim yöntemine olan ilginin giderek arttığını fark ediyoruz. Bu sistemlerin uzmanlık gerektirdiğini yukarıda da belirtmiştik.
Ancak, boş bir depo bulup bu mekanı aydınlatarak marul üretebileceğini ve bu işten para kazanabileceğini düşünen insanların olduğunu da görüyoruz. Eğer siz de bu şekilde düşünenlerdenseniz, lütfen kaynaklarınızı boşa harcamayın. İnternette sıkça gördüğümüz bazı okul projelerinde olduğu gibi birkaç led lamba takarak elbette bitkilerde büyüme sağlayabilirsiniz. Ancak ticari düşünüyorsanız bu şekilde hareket edemezsiniz. Eğer amacınız bu değilse, ticari kaygınız yoksa ve hobi olarak düşünüyorsanız BU SAYFAYI ziyaret etmelisiniz.
Gelir döngüsü sağlayabilen dikey tarım sistemleri kurmak için nelere dikkat etmeliyiz? Şimdi buna bakalım.
Görsel : https://www.berkeley.edu/
Üretim Alanınızı Doğru Seçin.
Dikey topraksız tarım sistemleri kurarken en uygun yeri seçmelisiniz. Üstelik bu değerlendirmeyi yaparken birçok etkeni göz önünde bulundurmalısınız.
Bu etkenlerin sizin yatırım ve işletme masraflarınıza etkilerini detaylı bir şekilde hesaplayın. Kararınızı buna göre verin.
Peki dikey topraksız tarım için yer seçiminde hangi kriterlere dikkat etmelisiniz? Hemen sıralayalım.
- Arazi maliyetleri
- Konum ve topoğrafyanın yatırım miktarına etkisi
- Kullanılabilecek mevcut tesis olup olmaması
- Enerji maliyetleri, tedarik çeşitliliği ve güvenliği
- Pazara yakınlık ve nakliye masrafları
- Çevresel iklimin maliyetlerinize etkisi
- Pazarlama olanakları ve çeşitlilik imkanları
- İş gücü maliyetleri
İklimi Tam Anlamıyla Kontrol Edin
Dikey topraksız yatırım tesisinin en önemli unsurun iklim kontrolü olduğunu unutmamalıyız. Tüm iklim değişkenleri bitki için optimum şartları sağlayacak şekilde kontrolümüz altında olmalıdır. Üstelik bunda süreklilik sağlamalıyız.
Burada ısıtma olduğu kadar soğutma ve havalandırma unsurlarında da dikkat etmeliyiz. Örneğin elektrikten gelen enerjinin yarısının ışığa dönüştüğünü varsayarsak kalanı da ısı enerjisine dönüşecektir. Bu da ortamda hedeflemediğimiz bir ısınma oluşturur. Üstelik bitkiye ışık olarak ulaşan enerjinin de ısınmaya sebep olduğunu biliyoruz.
Ayrıca her fazla ısınma bitkinin terlemesini, su kaybını ve enerji harcamasını arttırır. Terlemenin artması ortam neminin artmasına da neden olur.
Bu örnekte olduğu gibi tüm iklim unsurları birbirine bağlı olduğunu bilmelisiniz. Kontrolü sağlamak için yüksek teknolojiye sahip, sensörlerle otomatik kontrol ve müdahale sağlayan sistemler kulanın.
Işıklandırmayı Doğru Yapın
Bu yöntemde ışıklandırma çok önemli olduğunu bilmelisiniz. Bu konuyu iki yönlü düşünelim. İyi bir ışıklandırma ile veriminizi yükseltebilirsiniz. Tabi aynı zamanda maliyetinizi de yükseltirsiniz. Dikey topraksız tarım sisteminde ideal düzeyi sağlamalısınız. Yani enerji harcamanız ile veriminin arasında bağlantının en yüksek geliri sağlayacak düzeyde olmasına dikkat edin. Üstelik en yüksek gelirin her zaman en yüksek verim seviyesinde elde edilemeyeceğini de bilin.
Mesafeleri Doğru Belirleyin
Dikey topraksız tarım ile iç mekanlarda üretim hatları arasında bıraktığınız aralıklar oldukça önemlidir. Bu aralıkları mekandan daha iyi faydalanmanız için doğru tespit etmelisiniz. Ancak bunun yanında kritik diğer noktaları da bilmelisiniz.
Dikey topraksız tarım sistemlerinde bitki üretim hatları arasındaki mesafeler enerjiyi verimli kullanmanızda da rol oynar. Doğru mesafelerle daha etkin aydınlatma, havalandırma ve ısıtma sağlayabilirsiniz. Ayrıca bakım işlemlerini de daha kolay sürdürebilirsiniz.
Her bitki çeşidi için uygun mesafeler farklıdır. Bu nedenle üretim şartlarınıza ve bitki seçeneklerinize göre en uygun planlama yapmaya özen gösterin. Bunun için mutlaka konu uzmanlarından destek alın.
Topraksız tarımın genel ilkeleri ile bilgi almak için BU SAYFAYI okuyabilirsiniz. Hidroponik tarım ile ilgili bilgi almak için BU SAYFAYI ve evde topraksız tarım yapma konusunda bilgi arıyorsanız BU SAYFAYI ziyaret edin.
Dikey Tarım İçin Hibe ve Desteklemeler
Modern tarım yöntemleri ve yüksek teknoloji gerekliliği nedeni ile bu sistemin önemli miktarda yatırım gerektirdiğini biliyoruz. Ancak bu konuda çok sayıda çözüme sahibiz. Bunlar için lütfen ilgili sayfalarımızı ziyaret edin.
Kırsal kalkınma hibe destekleri için BU SAYFAYI ziyaret edin.
IPARD hibe destekleri için BU SAYFAYI ziyaret edin.
Bitkisel üretim destekleri için BU SAYFAYI ziyaret edin.
Bitkisel üretimde devlet destekli kredi olanakları için BU SAYFAYI ziyaret edin.
Hazine arazilerinin 30 yıl süre ile yatırımlara tahsisi konusunda bilgi almak için BU SAYFAYI ziyaret edin.
