Sayfa İçeriği
Bu makalede çilek yetiştiriciliği hakkında temel bilgileri bulabilir, çilek çeşitleri ve özelliklerini öğrenebilir, topraksız çilek yetiştiriciliği, örtü altı çilek yetiştiriciliği gibi farklı üretim yöntemleri hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Sayfa sonunda yer alan ANAHTAR TAVSİYE bölümü de çilek üretimine yatırım yapmayı düşünen çiftçi adayları için önemli, mutlaka okumalısınız.
Görsel : https://www.haifa-group.com/
Çilek üzümsü meyvelerden olup, otsu ve çok yıllık bir bitkidir. Yenilen kısım gerçek meyve değil, çiçek tablasıdır.
Dünyada 2019 Yılı itibari ile yaklaşık 400.000 ha alanda çilek tarımı, 9.000.000 ton çilek üretimi yapılmaktadır.
Türkiye, Dünyada çilek üretim miktarı bakımından 4. ancak çilek tarımı yapılan alanın büyüklüğü sıralamasında ise 6. sırada yer almaktadır.
Kaynak : FAOSTAT 2019 Verileri http://www.fao.org/faostat/en/#home
Çilek nerede yetişir?
Aslında birçok yerde çilek yetiştirebilirsiniz. Hatta evde bile uygun koşullar oluşturabilirsiniz. Hobi amaçlı düşünüyorsanız evde çilek yetiştiriciliği ile ilgili BU SAYFAYI da okumalısınız.
Çilek yetiştiriciliği için ideal sıcaklık düzeyi 15,5 °C – 26,5 °C arasında olduğunu bilin. Yeni çilek tesisi düşünüyorsanız bölgenizde hava sıcaklıklarının bu seviyeler arasında olduğu zamanın uzunluğunu değerlendirin.
Bununla birlikte 10 °C’nin altında bitki gelişiminin gözle görülür ölçüde yavaşladığını fark edebilirsiniz.
26,5 °C’nin üzerindeki yüksek sıcaklıklarda ise meyve kalitesi olumsuz etkilenir. Kış aylarında -10 C ye kadar donmaya karşı dayanabilir.
Yukarıda saydığımız özellikleri incelediğinizde Ülkemizin her bölgesinde çilek üretimi yapılabileceğini görebilirsiniz.
Yalnız ticari beklentiler ile çilek tarımı yapacaksanız, ılıman bölgelerin daha avantajlı olduğunu bilmelisiniz. Mesela kışları sert geçen yüksek rakımlı bir bölgede vejetasyon süresi çok daha kısa olduğundan verim de az olacaktır.
Çilek üretimi her tür toprakta yapılabilir ancak bazı topraklarda ilave tedbir almak gerekebilir. Örneğin çilek yetiştiriciliği için ideal toprak pH’ı 6-6,5 civarındadır. Bu seviyelerde rahatlıkla çilek üretimi yapabilirsiniz.
Ancak kireçli ve yüksek pH’a sahip bir toprağınız varsa bitki besin maddesi alımı zorlaştığından demir eksikliğine bağlı klorozla karşılaşabilirsiniz. Bu tür alanlarda toprağın organik maddesini arttırmak için ve pH düşürmek için kükürt, leonardit ve humik asit gibi uygulamalar yapmalısınız.
Yetiştiricilik için en uygun topraklar kumlu-tınlı toprakladır. Ağır bünyeli veya geçirimsiz topraklarda kökler daha sığ yayılır. Bu tür alanlarda bitki besleme bakımından zorluklar yaşayabilirsiniz.
Çilek Çeşitleri ve Özellikleri
Çilek yetiştiriciliğinde en önemli unsurlardan birisi çeşit seçimidir. Seçim yaparken bölgenizin iklim şartlarına uygun olup olmadığını, hastalıklara dayanıklılığını, pazarın talebini ve verimi öncelikle göz önünde bulundurmalısınız.
Yediveren çilek çeşitleri iklim şartları uygun olduğu sürece meyve vermeye devam eden çilek çeşitleridir. Bu nedenle bölgenize uygun çilek çeşitleri arasından yediveren çilek çeşitlerini tercih etmelisiniz.
Son yıllarda çok tercih edilen birkaç çilek çeşidinin özelliklerine kısaca bakalım.
Albion Çilek Çeşidi Özellikleri
Albion çeşidi yediveren özellikte olup, dikimden sonra yaklaşık altmış günde verime yatar. Hava şartları uygun olduğu sürece çilek verir ve meyveleri sezon boyunca aynı büyüklükte olgunlaşır.
Verimi yüksek ve meyve kalitesi iyi olan Albion çilek çeşidi iyi bir çeşittir. Rakım’ın 600 m ve üzerindeki soğuk bölgelerde tercih edebilirsiniz.
Üreticiler tarafından yüksek talep gösterilen Albion çilek fidesini piyasada rahatlıkla bulabilirsiniz.
Rubygem Çilek Çeşidi Özellikleri
Rubygem çilek kısa gün çeşitlerindendir. Erkenci bir çeşittir. Meyve lezzeti oldukça iyi ve meyveleri nispeten daha dayanıklıdır. Pazara sevk konusunda avantaj sahibi olabilirsiniz.
Parlak, iri, tatlı ve kırmızı renkte meyvelere sahiptir. Yediveren özelliği sayesinde hava şartları uygun olduğu sürece verim alabilirsiniz.
Sweet Charlie Çilek Çeşidi Özellikleri
Erkencidir, yediveren çilek çeşitlerindendir. Hava şartları uygun olduğu sürece verim alabilirsiniz.
Sweet Charlie Çilek çeşidini rakımı 700 m altındaki ılıman bölgeler ile kıyı kesimler için tercih edebilirsiniz.
Lezzetli ve aroması yüksektir. Meyveleri orta irilikte olup meyve kalitesi yüksektir.
Festival Çilek Çeşidi Özellikleri
Festival çilek çeşidi kısa gün çeşididir. Konik şekle sahip olan meyvelerin içi açık kırmızı, dışı ise koyu ve parlak kırmızıdır. Oldukça tercih edilen bir çeşittir.
Camarosa Çilek Çeşidi Özellikleri
Camarosa çilek çeşidini sera ve açık tarlada çilek yetiştiriciliğinde kullanabilirsiniz.
Bitki yapısı güçlüdür. Güçlü kök gelişimi vardır. Uygun sulama ve gübreleme ile oldukça iyi sonuçlar alabilirsiniz.
Meyve verme döngüsü boyunca büyük ve sert meyveler üretir. Meyveleri dolgun, iri ve darbelere dayanıklıdır. Bu sayede pazara sevk sırasında daha az fire verebilirsiniz.
İç rengi güzel bir kırmızıdır. Albenisi yüksektir.
Portola Çilek Çeşidi Özellikleri
Portola, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip güçlü, gündüz nötr bir çeşittir. Güçlü çiçeklenme tepkisi nedeniyle Portola çilek çeşidini, özellikle ilkbahar ve yaz ekim sistemlerinde kullanabilirsiniz.
Bitki yapısı güçlüdür. Meyvesi lezzetli ve meyve aroması iyidir. Meyve verimi mevsim boyunca tutarlıdır. Düzenli verim alabilirsiniz.
Charlotte ( Şarlot ) Çilek Çeşidi Özellikleri
Çeşit çok iyi dayanıklılığa ve iyi üretkenliğe sahiptir. Uygun koşullar sağladığınızda tatmin edici verim alabilirsiniz.
Geniş, orta büyüklükte, konik, kan kırmızısı, parlak ve sert etli, açık kırmızı çekirdekli, kendine özgü yabani çilek tadına yakın aroması vardır. Bu özellikleri sayesinde pazar avantajı elde edebilirsiniz.
Bitkiler kuvvetlidir, iyi gelişim gösterir. İyi koşullarda yüksek verim elde edebilirsiniz.
Çilek Nasıl Yetiştirilir?
Çilek yetiştiriciliği için toprakta 15-20 cm yüksekliğinde masuralar hazırlayın. Masuralar üzerini çileklerin toprağa temas edip zarar görmemesi ve yabancı ot sorunu olmaması için malç örtüsü ile kaplayın.
Çilek yetiştirme için uygun sıra üzeri mesafelerinizi belirleyin. Malç üzerinde fide dikimi için belirlediğiniz bu mesafelere uygun delikler açın. Deliklerin çapının fidenin zarar vermeden dikilebileceği genişlikte olmasına dikkat edin.
Görsel : https://www.researchgate.net
Çilek ne zaman ekilir / dikilir?
Çilek yetiştiriciliğinde farklı zamanlarda dikim yapabilirsiniz.
Yaz dikimi: En verimli yöntemdir. Dikimi Temmuz-Ağustos aylarında yapabilirsiniz. Dikim için Frigo (soğuklandırılmış) fideler kullanın.
Ülkemizde son yıllarda daha çok tercih edilmektedir. Bu yöntemle çilek yetiştiriciliğinde ilk yıl düşük verim alınma sorunu yaşamazsınız.
Frigo (soğuklatılmış) fidelerde yedek besin maddeleri birikimi fazla olduğundan dikim sonrası bitki gelişiminiz daha iyi olur. Çilek fideleriniz yazın iyi gelişerek kışa kuvvetli girer. Tek olumsuz yönü geççiliktir, kış dikimine kıyasla 7-10 gün daha geç ürün alırsınız.
Sonbahar- Kış dikimi: Geçmişte daha sık uygulanmasına rağmen son yıllarda terk edilmeye başlanmıştır. Kış başında fide dikimi yapabilirsiniz. Yaz dikimine göre 10-15 gün erkenci ürün alabilirsiniz. Ancak veriminiz daha az olur. Ilıman bölgeler için tercih edebilirsiniz.
İlkbahar dikimi: Kışları sert geçen bölgelerde uygulayabilirsiniz. Dikim yılında az verim elde edebilirsiniz. Bu dönemde vejatatif gelişme sağlanabilmesi için çiçekler koparın. Bu sayede asıl ürün alacağınız ertesi yılın verimini arttırabilirisiniz.
Çilek fidesi nasıl yetiştirilir?
Çilek fidesi üretimi için çilek dikimini İlkbahar aylarında frigo fideler kullanın. Dikeceğiniz fidelerde dikim öncesi kök budaması yapın ve uzun kökleri 8-10 cm’ den kesin. Bitkilerin toprak kökenli mantari hastalıklardan korunması için köklere ilaç çözeltisi uygulayın.
Üretim sezonunda açan çiçekler koparın. Bu uygulama ile bitkinin enerjisini yalnızca kol oluşumu için kullanmasına olanak verin.
Bitki hastalık ve zararlıları konusunda dikkatli olun ve bir uzmana danışın. Anaç çileklerin hastalık ve zararlılardan korunması için düzenli kontrol ve ilaçlama yapın.
Çilek nasıl ekilir / dikilir?
Ticari amaçla çilek üretimi düşünüyorsanız dikimde kullanılacak fideleri halen üretim yapılan bir parselden almayın.
Bu şekilde yapacağınız çilek dikiminde fide aldığınız tarlada bulunan hastalık ve zararlıları kendi bahçenize taşırsınız.
Ayrıca fideler standart olmadığından düzensiz gelişir ve zayıf olur. Bu sebeple verim düşüklüğü ile karşılaşırsınız. Fidelerinizi fide üreten firmalardan temin edin.
Çilek yetiştirme ortamı hazırlamadan önce mutlaka toprak analizi yaptırın. Bu analiz sonuçlarında toprak pH’ının yüksek olduğu görülürse dikim öncesi çiftlik gübresi ile kükürt ve leonardit gibi toprak düzenleyiciler kullanın.
Toprak düzenleyici veya gübre uygulamasında sonra masuraları oluşturun. Masuraların üzerinin plastik malç örtüsü ile kaplayın.
Malç örtüsü meyvelerin toprak ile temas ederek zarar görmesini engeller. Bununla birlikte yabancı otları önler, toprak nemini korur, erkencilik sağlar, verimi ve kaliteyi yükseltir.
Çilek yetiştiriciliğinde çok yıllık malç örtüsünü tercih edin. Bu örtüler genellikle 0.2 mm kalınlığındaki siyah plastik malç örtüsü materyalleridir.
Plastik malç örtüsü dışında hububat sapları ve benzeri malzemeler de malçlama amacıyla kullanabilirsiniz.
Fideleri dikerken, kök boğazının toprak yüzeyi ile aynı seviyede olmasına dikkat edin. Malç örtüsü üzerinde açılmış olan delikten fideleri toprağa yerleştirin. Kökleri hafifçe bastırarak kapatın. Dikim sonrası mutlaka can suyu verin.
Çilek nasıl sulanır ?
Açıkta çilek yetiştiriciliğinde karık usulü sulama da yapabilirsiniz. Ancak en uygun yöntem damla sulama yöntemidir.
Malç örtüsünü yerleştirmeden önce damla sulama sistemini kurun. Bu aşamada damla sulama borularını malç örtüsü altında kalacak şekilde yerleştirin.
Çilek yetiştiriciliğinde yetersiz sulama su tresine neden olurken aşırı sulama kök bölgesinden besin maddelerinin yıkanmasına, sararmalara ve hastalıkların artmasına neden olur. Bu nedenle sulama konusuna özen gösterin.
Diğer bitkilere kıyasla çilek sığ köklü bir bitkidir. Kök sisteminin %50-90’ı ilk toprağın 15cm’lik kısmında yayılmaktadır. Sulama yaparken bu etkili kök derinliğinin ıslatılmaya dikkat edin.
Malç örtüsü toprak yüzeyinden buharlaşmayı azaltacağından daha seyrek aralıklarla sulama yapmanız gerekebilir. Toprak nemini sürekli kontrol edin ve sulamaya bu şekilde karar verin.
Çilek gübreleme nasıl olmalıdır?
Çilek yetiştiriciliği yoğun bir üretim şeklidir. Alacağınız verim yüksek olduğundan topraktan önemli miktarda bitki besin maddesi kaldırırsınız.
Yatırıma karar verip çilek yetiştiriciliğine başlarken toprak analizleri ile topraktaki bitki besin maddesi içeriğini belirleyin. Bu analiz sonuçlarına göre gübreleme yapın.
Üretim döneminde de yaprak analizleri ile bitki besin maddesi ihtiyacı kontrol edin.
Çilek nasıl hasat edilir?
Meyveleri oldukça hassastır. Bu nedenle hasat, ambalaj ve nakliyede özen göstermelisiniz.
Meyvelerin hasat sırasında daha az hasar görmesi ve raf ömrünü daha uzun olması için çilek hasadını sabah saatlerinde yapın. Çilekleri, meyveden tutmadan, meyve avuç içinde kalacak şekilde, saptan kopartarak alın.
Bir süre beklemesi gerekecek veya uzak pazarlara sevk edilmesi gereken ürünü 3/4 oranında kızardığı zaman hasat edin.
Çilek 0 C ve % 90-95 nem olan depolama şartlarında 5-7 gün depolanabilmektedir. Depolama yapacağınız ürünleri hasat sonrası en kısa zamanda depoya ulaştırın. Bu sayede depoda daha sağlıklı bir şekilde muhafaza edebilirsiniz.
Alabileceğiniz Tarım Destekleri
Çilek üretimi için alabileceğiniz tarımsal destekler bulunmaktadır. Yaptığınız çilek üretimi için Sertifikalı Fidan Fide Desteği ve Mazot Gübre Desteği alabilirsiniz. Ayrıntılı bilgi alabilmek için Bitkisel Üretimde Tarım Destekleri sayfamızı ziyaret edin.
Anahtar Tavsiye
Çilek yetiştiriciliği son zamanlarda oldukça ilgi gören bir üretimdir.
Oluşan bu cazibe ile birlikte daha önce hiç tarım yapmamış olmalarına rağmen, tarımda karlı yatırım imkanları arayan veya yeni iş kurmayı amaçlayan girişimciler de çilek yetiştiriciliği konusu ile ilgilenmekte, araştırmalar yapmakta ve zaman zaman da çilek yetiştiriciliğine yatırım yapmaktadır.
İnternet ortamında bu konuda büyük bir bilgi kirliliği bulunduğunu görüyoruz. Siz de bu konuyu araştırdığınıza göre tarım ile hiç ilgisi olmayan internet siteleri ve kişilerin bu konulardaki tavsiyelerine ve makalelerine rastlamışsınızdır.
Eğer daha önce tarım yapmamış ve çilek yetiştiriciliğine merak sarmış bir girişimciyseniz aşağıda sıraladığım birkaç tavsiyemi göz ardı etmeyin.
- Tarımla ilgisi olmayan internet sitelerinden ve tarımcı olmayan kişilerin tavsiyelerinden uzak durun.
- Yapacağınız işi iyi araştırın ve mutlaka bir bilene danışın.
- Çilek üretimi yapan işletmelere gidin, üretimi yerinde görün ve zorluklarını ve avantajlarını üretim yapanlardan öğrenin.
- Çilek yetiştiriciliği, dikiminden pazara gönderilmesine kadar özen gösterilmesi gereken hassas bir iştir. Buna dikkat edebileceğinize emin olun.
- Çilek yetiştiriciliği yoğun bir tarım faaliyetidir. Düzenli bakım, sulama, gübreleme ve zirai mücadele gerektirir. Bu bilgi düzeyinde olduğunuza ve yeteri kadar zaman ve kaynak ayırabileceğinize emin olun.
- Öncelikle küçük bir alanda deneme üretimi yapın. Burada başarılı olursanız kapasitenizi arttırın.
