Sayfa İçeriği
Toprağın birçok bitki ve hayvan için yaşam ortamı oluşturduğunu hepimiz biliyoruz. Ana kayaların toz haline gelmiş kırıntıları ile çürüyen canlı atıklarının karışımı alan toprağı Dünyada hazır bulduk. Belki bu yüzden oluşumunun milyonlarca yıl aldığını zaman zaman unuttuk. Binlerce yıldır bitkisel üretimi de toprağın ev sahipliğinde sürdürüyoruz. Peki topraksız tarım ile şimdi tüm bu bildiklerimizi değiştirmeye hazır mıyız? Topraksız tarımı tarımın geleceği olarak görebilir miyiz?
Bu makalede “Topraksız tarım nedir? Topraksız tarım nasıl yapılır? Topraksız tarımın avantaj ve dezavantajları nelerdir?” gibi temel sorulara cevap arayacağız. Sayfa sonunda yer alan ANAHTAR TAVSİYE kısmı da önemli, mutlaka okuyun.
Topraksız Tarım Nedir?
Toprağın bitkilere ev sahipliği yaptığını söyledik. Bu ev sahipliği sırasında iki ayrı fonksiyondan söz edebiliriz.
Öncelikle toprak bitkiler için barınma ve tutunma ortamıdır. Bitkiler kökleri ile toprağa yayılır ve tutunur. İkinci olarak ise toprak bitkilerin su ve besin maddesi ihtiyaçlarını karşıladıkları beslenme ortamıdır. Bu şekilde çimlenir, gelişir ve yaşamlarını sürdürürler.
Bitkiler ihtiyaçlarını aslında toprakta doğal olarak bulunan su ve besin maddelerini alarak karşılar. Ancak endüstriyel tarımda, giderek artan oranda ve alanda bizler bunları toprağa ilave ediyoruz. Bitkiler de topraktakiler ile birlikte ilave ettiğimiz besin maddeleri ve suyu kullanıyorlar.
Topraksız tarımda ise bitkileri toprak dışında bir barınma ortamında yetiştiriyoruz. Yaşamlarını devam ettirebilmeleri ve gelişmeleri için gerekli olan su ve besin maddelerini de bu ortama veriyoruz.
Bu yetişme ortamı sıvı veya katı maddelerden olabilir. Ortamın yapısında bağlı olarak fiziksel destekler de kullanılabilir.
Görsel : https://www.princeton.edu/
Bunca Toprak Varken Neden Topraksız Tarım?
Aslında o kadar da çok toprağa sahip değiliz. En azından çok verimli toprağa sahip değiliz.
Dünyada insan nüfusu giderek artıyor. Beraberinde her geçen gün daha fazla gıda maddesine ihtiyaç duyuyoruz. Bir süre sonra bu talebi karşılamak için üretim yapacak yeni alanlar bulmak zorunda kalacağız. Ancak verimli tarım alanlarımızın sınırlı olduğunu da biliyoruz.
Yani insan nüfusu artarken maalesef tarım alanları bizimle birlikte artmıyor.
Bunun yanında endüstriyel tarımın verimli topraklar için en büyük kirleticilerden biri olduğunu da unutmamalıyız. Tarım yaptığımız verimli toprakları da kirleterek daha az verimli ve hatta verimsiz alanlar haline getiriyoruz.
Üstelik bir de erozyon tehdidi ile karşı karşıyayız. Her geçen gün verimli topraklarımızı kaybediyoruz.
Ayrıca temiz su kaynakları bakımından da oldukça kısıtlı konumdayız. Dünyada şu anda temiz su kaynaklarının %70-80’lik bölümünü tarımsal üretim için kullanıyoruz. Daha fazla ayıracak su kaynağımız da yok.
Üstelik tarım yaparken derine sızma ve yüzey akışları nedeni ile kullandığımız pestisit ve kimyasal gübrelerin su kaynaklarına karışmasına neden oluyoruz. Yani kısıtlı durumdaki su kaynaklarımızı da tarım yaparken kirletiyoruz.
Oysa topraksız tarımda toprakta üretime kıyasla %90 daha az su kullanırız. Ayrıca kirlilik oluşturma riski de geleneksel tarıma kıyasla çok daha az.
Son olarak toprak kaynaklı bazı hastalık etmenlerinden bahsetmeliyiz. Yoğun üretim ile dengesi bozduğumuz tarım alanlarında bazı hastalık ve zararlıların gelişimine neden olduk. Bunların bir kısmı toprakta yaşam döngüsünü sürdürmekte, vejetasyon dönemi dışındaki süreyi burada ve çevredeki diğer konukçularda geçirmektedir. Yeni dönemde ekim veya dikim yapıldığında ise bitkileri hastalandırmaktadır.
Bazı ürünlerde bu toprak ve çevresel kaynaklı hastalıklar verim kayıplarına veya daha fazla pestisit kullanımına neden olacak düzeye ulaştı. Bu nedenle artık bu tür alanlarda toprağı iyi bir yaşam ortamı olarak kabul edemiyoruz.
İşte bu sebeplerle modern tarımda toprak olmadan üretim yollarını araştırma yoluna girdik.
Topraksız Tarımın Avantajları nelerdir?
Aslında yukarıda bir kısmını saymış olduk. Ancak topraksız tarımın geleneksel üretime göre başka avantajları da var. Başlıcalarını hemen sıralayalım.
- Çevreyi daha az kirletir.
- Yaklaşık %90 daha az su kullanırsınız.
- Kontrollü ortamda üretim yapıldığından daha az pestisit kullanmak zorunda kalırsınız.
- Daha az bitki besin maddesi kullanılır. Besin maddesi yıkanmaları olmaz.
- Birim alandan daha yüksek verim elde edebilirsiniz.
- Yer kısıtı kalmaz. Çölde de şehirde de üretim yapabilirsiniz.
- Üretim alanı tüketiciye daha yakın olabildiği için nakliye maliyetleri azaltabilirsiniz.
- Kontrollü besin maddesi ile bitki gelişimi optimize edebilirsiniz.
- Bitki gelişimi optimize edilebildiğinden yıl içerisinde daha çok ürün dönemi oluşturabilirsiniz.
- Kontrollü ortamda yüksek kaliteli üretim sağlarsınız.
- İklim kontrollü seralarda üretim yapıldığı için, bitkiler hastalık ve zararlı ile düşük sıcaklık gibi stres faktörlerinden daha az etkilenir.
- Toprak işleme, yabancı ot mücadelesi gibi işlemler ortadan kalkar. Daha az işçilik gerektirir.
Görsel : https://www.tarimorman.gov.tr/
Topraksız Tarımın Dezavantajları nelerdir?
En önemli dezavantajını tahmin edebilirsiniz. Evet, ilk olarak ilk tesis masraflarının yüksek olmasından bahsedeceğiz. İklim kontrollü, topraksız tarım yapılan modern bir seranın birim maliyeti 80 euro/m2 yi bulmaktadır. Yani bir dekar topraksız tarım yapılan modern cam sera kuracaksanız yaklaşık 80.000 euro yatırım yapmalısınız.
Topraksız tarım yapmak için konunun uzmanı olmalısınız veya uzman çalışanlar istihdam etmelisiniz.
Çünkü bu üretim geleneksel üretime kıyasla çok daha hassas bir yöntemdir. Geleneksel üretimde yapacağınız hataları daha kolay telafi ederken, topraksız tarımda hatalarınızı telafi edemezsiniz.
Son olarak topraksız tarım için kesintisiz enerji sağlamak zorundasınız. Enerji iklim kontrolü ve bitki beslemede kilit faktördür. Olası kesintilerde büyük verim kayıpları yaşayabilirsiniz.
Hangi Ürünler Topraksız Tarım ile üretilebilir?
Topraksız tarım Dünya genelinde en çok sebze ve süs bitkileri üretiminde kullanılır. Bunların başında domates, biber, marul gibi sebzeler yer alır. Ayrıca topraksız tarım ile çilek üretimi de oldukça yaygındır.
Topraksız Tarım İçin Gerekli Malzemeler Nelerdir?
Yukarıda bu üretim şeklinin oldukça profesyonel bir üretim olduğunu söylemiştik. Bu nedenle işletme kurulurken uzman kişiler tarafından iyi bir planlama yapılmalıdır. Ancak başlangıç için bilgi vermek amacıyla üretim için gerekli temel ekipmanın aşağıdakiler olduğunu söyleyebiliriz.
- Besin çözeltisi ve suyun verilmesini sağlayan bir kontrol ünitesi
- Besin çözeltisi tankları
- Bitki köklerinin bulunduğu kanal
- Saksı veya torbalar
- Sulama sistemi
- Modern seralarda yapıldığında, ısıtma, sisleme, karbondioksit zenginleştirme vb. iklimlendirme elemanları
Görsel : https://www.cnn.com
Topraksız Tarım Tipleri Nelerdir?
Katı Ortam Kültürü
Hidroponik tarım en yaygın kullanılan topraksız tarım yöntemidir. Maliyeti diğer yöntemlere kıyasla daha düşüktür. Bitki kökleri destek görevi gören katı bir ortam içerisinde yer alır. Bitki besin maddeleri içeren solüsyonlar da bu ortama uygulanır. Katı ortam kültüründe organik ve inorganik materyaller yarı veya karışım halinde kullanılabilir. En çok kullanılan organik yetiştirme ortamlar torf ve kokopittir (hindistan cevizi atığı). En sık kullanılan inorganik materyaller ise perlit, pomza, kum ve kaya yünüdür.
Su Kültürü
Adından da anlaşılabileceği gibi bitkiler sıvı yetiştirme ortamındadır. Bu sıvı aynı zamanda besin çözeltisini de içerir. Durgun su kültürü ve akan su kültürü olmak üzere iki temel şekilde uygulanır. Günümüzde daha çok akan su kültürü uygulanır. Bu yöntemde besin maddesi de içeren su sürekli hareket halindedir.
Aerofonik Sistem
Kimi uzmanlarca su kültürü içerisinde sınıflandırılır. Ancak hava-su kültürü olarak adlandırabiliriz. Çıplak kök sistemine dayanır. Sistemde, zamanlayıcıya bağlı pompalar kullanılır. Bitki besin maddeleri ve su sisleme yöntemi ile köklere püskürtülür. Askıda yer alan bitkilerin kök sistemi, atomize edilerek püskürtülen su ve besin maddesini alır.
Bir topraksız tarım yöntemi hidroponik tarım ile ilgili bilgi almak için BU SAYFAYI ziyaret edebilirsiniz. Bununla birlikte evde topraksız tarım için BU SAYFAYI, dikey tarım için ise BU SAYFAYI okuyabilirsiniz.
Topraksız Tarım Devlet Desteği Var mı?
Yüksek yatırım maliyetleri nedeniyle devlet desteği topraksız tarım için oldukça önemlidir. Ancak bu konuda çok sayıda çözüme sahibiz. Bunlar için lütfen ilgili sayfalarımızı ziyaret edin.
Kırsal kalkınma hibe destekleri için BU SAYFAYI ziyaret edin.
IPARD hibe destekleri için BU SAYFAYI ziyaret edin.
Bitkisel üretim destekleri için BU SAYFAYI ziyaret edin.
Bitkisel üretimde devlet destekli kredi olanakları için BU SAYFAYI ziyaret edin.
Hazine arazilerinin 30 yıl süre ile yatırımlara tahsisi konusunda bilgi almak için BU SAYFAYI ziyaret edin.
ANAHTAR TAVSİYE
Makalenin başlığında “Topraksız üretim tarımın geleceği olabilir mi?” sorusu ile başlamıştık. Bu konuyu hemen açıklayalım. Evet, topraksız tarım modern tarımsal üretimin geleceğidir. Ancak şunu da unutmayalım.
Topraksız tarım sadece belirli ürün gruplarında uygulanabilir. Üstelik oldukça da maliyetli bir üretim şeklidir. Tarla bitkileri veya meyvecilik için ekonomik bir üretim şekli olması şu an için mümkün görünmemektedir. Bu durumda bizim toprağa olan ihtiyacımız sürecektir.
Ayrıca toprak biyoçeşitlilik bakımından da çok önemlidir. Ticari üretimi olan olmayan on binlerce çeşit bitkiye ev sahipliği yapar. Bunun yanında birçok hayvan, bakteri, mikroorganizma gibi canlıların da barınağıdır. Bu çeşitliliği yaptığınız hiçbir modern tesis ile sürdüremezsiniz. Bu nedenle topraklarımızı korumayı sürdürmeliyiz.
